Rozległe lasy w środkowym biegu Pilicy częściej nazywane są Puszczą Pilicką, choć w rzeczywistości nie mają już one charakteru historycznej puszczy. Jest to największy kompleks leśny w Polsce środkowej. Łączna powierzchnia wchodzących w jej skład lasów wynosi 55 tys. hektarów. Obszar ten powinien być właściwie zagospodarowany i chroniony ze względu na bogactwo niezniszczonej szaty roślinnej, zwłaszcza leśnej oraz liczne zabytki kultury materialnej, a także żywy folklor i bogatą historię.
By zachować i chronić ten naturalny, cenny przyrodniczo krajobraz doliny Pilicy oraz krajobraz wysoczyzn środkowopolskich Wojewoda Piotrkowski w grudniu 1995 roku powołał Zespół Nadpilicznych Parków Krajobrazowych w Moszczenicy, obejmujących trzy parki: Przedborski, Sulejowski i Spalski. To największy naturalny teren przyrodniczy i wypoczynkowy dla aglomeracjii łódzkiej i całego województwa. Najważniejszym celem Zespołu jest ochrona wszystkich składników środowiska abiotycznego, biotycznego i kulturowego. O znaczeniu tego obszaru świadczy fakt, że został on zaliczony do Krajowej Sieci Ekologicznej ECONET, która jest próbą stworzenia hierarchicznego rejestru obszarów o najwyższych walorach przyrodniczych w skali kontynentu.

Spalski Park Krajobrazowy wraz z otuliną zajmuje powierzchnię
ok. 36 000 ha. Jest to obszar o bogatej historii sięgającej średniowiecza. Leży on na obszarze granicznym trzech prastarych prowincji Polski: Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza. Takie położenie wywarło ogromny wpływ na kulturę, co z pewnością wyróżnia ten obszar spośród innych, przede wszystkim pod względem architektury. Odmienność regionu jest niezwykle wartościowa dla jego promocji, sprzyja rozwojowi turystyki.
Niestety SpPK nie obejmuje w swoich granicach samej Spały – miejscowość została wyłączona. Nie jest to z pewnością najszczęśliwsze rozwiązanie.
Zatem aby w pełni wykorzystać walory kulturowe i jednocześnie uratować odmienność regionu w unifikującej się rzeczywistości, planowane jest utworzenie na tym obszarze Spalskiego Parku Kulturowego, w którego sercu znajdzie się Spała.

Zgodnie z Ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Park Kulturowy jest jedną z form ochrony zabytków - tu  krajobrazu kulturowego, mającą na celu utrzymanie i wyeksponowanie ukształtowanych w wyniku działalności człowieka wyróżniających się krajobrazowo terenów z zachowanymi zabytkami charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.
Krajobraz kulturowy nie jest w stanie utrzymać się sam i pozostać w równowadze. Zagraża mu zarówno niewłaściwa działalność człowieka jak również niekontrolowana i nie regulowana ekspansja przyrody.

Park Kulturowy jest zatem narzędziem ochrony „sztucznego krajobrazu”. Nie chroni dzieł natury przed człowiekiem (taka jest rola Parków Narodowych czy Krajobrazowych), ale chroni dzieła człowieka i natury przed nimi samymi.