Nazwa Spała pochodzi od nazwiska rodziny Spałów. Marcin Spała był pierwszym osadnikiem na terenie dzisiejszej Spały, właścicielem młyna stojącego niegdyś w miejscowości nad strumieniem Gać. Pierwsze zapiski o istnieniu jego zagrody pochodzą już z ok. 151 1 r.
Projekt nawiązuje do początków osadnictwa w Spale. Jest próbą odtworzenia sielskiego krajobrazu polskiej wsi. Zastosowane zostały lokalne materiały, architektura budynków i detale stylizowane są na regionalne, dobrane zostały rodzime, charakterystyczne dla wiejskiego osadnictwa rośliny.
Całość projektowanego obszaru można podzielić na pięć stref ze względu na ich charakter i pełnione funkcje.
Teren położony w południowo-zachodniej części projektowanego obszaru może być użytkowany w różnorodny sposób. Stanowią go obszary o kształcie kół połączone ze sobą poprzez pasy ozdobnych traw nawiązujących do układu pól
.Przez jego środek biegnie deptak łączący historyczne centrum Spały z nowoczesnym Centralnym Ośrodkiem Sportu. Znaczny teren strefy zajmuje nawierzchnia trawiasta o dużej odporności na deptanie. Kształt trawnika inspirowany jest młyńskim kołem. Miejsce to przeznaczone jest na organizowanie różnego rodzaju imprez takich jak dożynki, zloty harcerstwa, jarmark antyków i rękodzieła itp. Jeżeli będzie zapotrzebowanie to można tam także rozstawić scenę.
Zaprojektowany został tez placyk z ustabilizowanej nawierzchni żwirowej, na której stoją altany i jest zlokalizowane miejsce ma ognisko. Placyk położony jest w pobliżu odrestaurowanego młyna pełniącego funkcję staropolskiej restauracji, więc jest tam możliwość organizowania przyjęć okolicznościowych o niepowtarzalnym klimacie czy imprez typu noc Kupały.
Do odwiedzenia młyna zaprasza drewniana rzeźba Młynarza mająca wyobrażać samego Marcina Spałę. Z budynku młyna schodami można zejść na taras zbudowany nad lustrem wody rzeki Gać, gdzie uważni obserwatorzy wypatrzą siedzącego wśród trzcin na kamieniu rzeźbę Wodnika.
Zostało też uwzględnione miejsce przeznaczone na plac zabaw dla dzieci. Przyrządy do zabawy powinny być utrzymane w ludowej stylizacji.
Problem basenu o kontrastowym prostokątnym kształcie, który szpecił krajobraz został rozwiązany poprzez nadanie mu okrągłego kształtu. Usytuowana została na nim sztuczna wyspa z jednej strony oddzielona roślinnością szuwarową, a z drugiej kwitnącymi pływającymi roślinami nawodnymi. Na wyspie rośnie okaz jabłoni ozdobnej kwitnącej na wiosnę, ale utrzymującej czerwoną barwę liści przez cały sezon. Wyspa porośnięta jest trawami i krokusami kwitnącymi w zależności od odmiany wiosną oraz jesienią. W miejscu, gzie basen styka się ze stawem, zaprojektowany jest pomost łączący pierwszą strefę z kolejną usytuowaną wzdłuż stawu po jego zachodniej stronie.
Znajduje się tam ekspozycja strachów na wróble poustawianych wśród łanów żyta. Tuż obok znajduje się budynek zaadaptowany na ekskluzywną restaurację lub niewielki pensjonat. Przy granicy z lasami państwowymi znajduje się "wiejskie zoo", czyli gospodarstwo z zagrodami pokazowymi ze zwierzętami takimi jak: konie, krowy, osły, świnie, króliki, gęsi, kury, kaczki, koty, psy i inne.
Wokół stawu przy brzegu biegnie ścieżka. Przebiega ona przez staw w miejscu istniejącego kiedyś odbudowanego mostu. Na zachodnim brzegu stawu znajduje się piaszczysta plaża o charakterze rekreacyjnym.
W południowo-wschodniej części projektowanego terenu zaproponowano utworzenie na miejscu obecnie zarośniętego niewielkiego zbiornika wodnego ogrodu błotnego z wyspą, na którą prowadzi pomost i którą można obejść dookoła dzięki drewnianej kładce tak, aby była możliwość podziwiania kompozycji z roślin błotnych.
Celem projektu nie jest stworzenie skansenu, a jedynie nawiązanie do klimatu dawnej osady wiejskiej. Większość osób wypoczywających w Spale wybiera to miejsce ze względu na spokój, ciszę, możliwość kontaktu z przyrodą. Nawiązanie do wiejskiego krajobrazu daje możliwości połączenia powyższych potrzeb, a jednocześnie pozwala stworzyć optymalne warunki do wypoczynku i rekreacji. Głównym założeniem projektowym było stworzenie komfortowych warunków do różnego rodzaju wypoczynku oraz dostosowanie terenu do potrzeb przybywających gości i mieszkańców (stąd też adaptowanie budynków na cele związane z turystyką i bazą noclegową), jednakże przy wykreowaniu specyficznego klimatu niepowtarzalnego urokliwego miejsca. Dlatego też na projektowanym obszarze nie zostały zlokalizowane parkingi, dyskoteki, przystanie dla motorówek.
Autorzy: Krystyna Bańka, Magdalena Czemeryńska, Agnieszka Tomczyk, Rafał Kochanowicz
