dr Jerzy Chełmecki

Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie

Sportowcy u Prezydenta Mościckiego

Ignacy Mościcki urodzony 1 grudnia 1867 r., w latach swojej młodości, nie uczestniczył w zorganizowanym wychowaniu fizycznym czy sporcie. Takich możliwości nie dawała szkoła realna do której uczęszczał w Warszawie. W rządowych szkołach rosyjskich nie prowadzono lekcji wychowania fizycznego lub je ograniczano do musztry woskowej. Również takich możliwości nie stwarzały, powstające w Warszawie w drugiej połowie XIX w. towarzystwa sportowe. Były one nie tylko elitarne, odgrodzone od reszty społeczeństwa wysokimi składkami i zasadami doboru ale i barierą pełnoletności wymaganą od swoich członków. Potwierdza to sam Mościki w swojej biografii, wspominając, że dopiero od klasy piątej, w wieku 15 – 16 lat, zaczął szukać rozrywek fizycznych na otwartym powietrzu, pływając łódką. Bardziej intensywnie spędzał wakacje, jeżdżąc konno i polując w skierbieszewskich lasach. Do tych zainteresowań powraca po latach jako Prezydent RP namiętnie organizując polowania w Spale. Niewiele zmienił w zwyczajach spędzania czasu wolnego okres studiów w Rydze. To raczej on, obok działalności konspiracyjnej, organizował zabawy na wolnym powietrzu dla swoich kolegów z korporacji „Wenecja”. Pewna rolę w kształtowaniu jego zainteresowań odegrały wędrówki w czasie wakacji studenckich z przyjaciółmi po Puszczy Kurpiowskiej. Wtedy to utrwalił się jego podziw dla krajobrazu mazowieckiego jak i zainteresowanie warunkami życia ludności wiejskiej ¹.

Trudna sytuacja materialna Mościckiego na emigracji w Anglii, wówczas będącą centrum rodzącego się sportu, nie pozwalała na udział w nim, czy choćby bliższe się zainteresowanie tym nowym przejawem kultury masowej. Konieczność utrzymania rodziny, zmuszała go do wyczerpującej pracy fizycznej oraz podejmowanie żmudnych prób działalności rzemieślniczej, pochłaniały bez reszty jego życie. Jakże było to odmienne niż u jego towarzysza z działalności konspiracyjnej Józefa Piłsudskiego, który w tym samym czasie podczas pobytu w Anglii, interesował się sportem jako intrygującą propozycją wychowania młodzieży.

Mościckiego cechowała od najmłodszych lat nieprzeciętna siła fizyczna, co przy bardzo wysokim wzroście, harmonijnej budowie, świetnej postawie, z latami przyniosło imponujący dostojnością wygląd, świetnie nadający się do obowiązków reprezentacyjnych.

Decyzja o wyborze Ignacego Mościckiego Prezydentem Rzeczypospolitej, znanego wprawdzie naukowca i organizatora przemysłu chemicznego, była zaskoczeniem dla opinii publicznej jak i samego obozu belwederskiego. Po przewrocie majowym nastąpiły teraz lata budowania autorytetu osób stojących, na czele państwa, niezbędnego dla uzyskania akceptacji społecznej dla wprowadzanych reform przez zwycięski obóz, przy braku większości parlamentarnej, Budowano ten autorytet przede wszystkim wokół postaci marszałka J. Piłsudskiego, co było łatwiejsze ze względu na jego rolę w uzyskaniu niepodległości, pamięć o jego dokonaniach jako Naczelnika Państwa w latach budowania zrębów Polski Niepodległej i nieograniczonego poparcia większości wojska. Drugim filarem autorytetu Rzeczypospolitej, sankcjonującym władzę obozu sanacyjnego, miał być prezydent. Budowanie takiej pozycji wokół postaci I. Mościckiego była o wiele trudniejsze, ze względu na brak bezpośrednich jego związków kombatanckich z obozem legionowym oraz na ogół braku wiedzy sympatyków nowej władzy, o jego działalności konspiracyjnej okresu zaborów.

Na gruncie sportu podział ról miedzy tymi osobami został jasno zakreślony. Dla Marszałka Piłsudskiego, interesującego się od wielu lat się sportem jako instrumentem podnoszenia zdolności bojowej wojska, została zarezerwowania rola reformatora tej dziedziny. Jako Przewodniczący utworzonej w 1927 r. Rady Naukowej Wychowania Fizycznego, aktywnie w jej pracach uczestniczył, wyznaczając kierunki rozwoju kultury fizycznej w Polsce. Z jego inicjatywy jako premiera z rezerwy budżetowej wybudowano Centralny Instytut Wychowania Fizycznego (dzisiejszy AWF) oraz reprezentacyjny Stadion Wojska Polskiego. To z jego inicjatywy stworzono pierwsze ministerstwo sportu (PU WF i PW) w strukturach Min. Spraw Wojskowych z własnym, zatwierdzanym przez Sejm, budżetem. To on osobiście wspierał rozwój sportu wyczynowego, szczególnie rozwój sportu kobiet. To dzięki jego wsparciu w przyjętej doktrynie wojskowej, wychowaniu fizycznemu i sportowi nadano szczególnie ważną rolę w przygotowaniu całego społeczeństwa do obrony niedawno uzyskanej niepodległości².

Rolą Prezydenta RP, poprzez roztoczony protektorat nad sportem, było podnoszenie rangi społecznej tej młodej dziedziny oraz pozyskiwanie dla sanacji społecznych działaczy oraz szybko rosnącej rzeszy młodzieży podejmującej działalność sportową. Początkowo zadania te wypełniane były okazyjnie, przy okazji wizytowania różnych regionów kraju. Przykładem może być obecność Mościckiego wraz z małżonką na Międzynarodowych Regatach Wioślarskich w Brdyujściu przy okazji wizytowania Bydgoszczy³. Z czasem przygotowano planową ofensywę celem objęcia patronatem całego społecznego sportu polskiego. Premiera nastąpiła z okazji II Polskiego Kongresu Sportowego w dniach 9 i 10 kwietnia 1927r. Kongres uzyskał patronat Prezydenta Mościckiego i premiera Józefa Piłsudskiego oraz środki finansowe na jego organizację. Na otwarcie kongresu przybył sam Prezydent ze swoją świtą w otoczeniu wicepremiera K. Bartna i kilku ministrów, wysokich urzędników ministerialnych oraz przedstawicieli wszystkich okręgów wojskowych. Uczestnicy kongresu, 400 przedstawicieli społecznego polskiego sportu, entuzjastycznie przyjęli zainteresowanie rozwojem sportu władz państwowych oraz przedstawione plany państwowego wspierania upowszechnienia sportu. Była to zupełnie odmienne stanowisko będące przeciwieństwem praktyki władz sprzed przewrotu majowego, które utrzymywały wobec sportu chłodny dystans, nie angażując się w jego finansowe wspieranie. Na zakończenie kongresu przedstawiciele delegatów zostali zaproszenia na spotkanie z Prezydentem Mościckim do Zamku Królewskiego⁴.

Kolejną okazją dla pozyskania przez Prezydenta Mościckiego świata sportu było wmurowanie 2 grudnia 1928 aktu erekcyjnego CIWF na Bielanach oraz tablicy upamiętniającej 10-lecie Polski Niepodległej. W akcie erekcyjnym znalazły się podpisy m.in. Prezydenta Mościckiego, prezesa Rady Ministrów K.Bartla, Marszałka Józefa Piłsudskiego, i wielu członków Rady Ministrów. Uroczystość zgromadziła wielu polskich sportowców uczestników niedawno odbytych igrzysk olimpijskich w Amsterdamie, których uzyskane dobre wyniki wywołały wielki rezonans społeczny. Wydarzenie to zostało wykorzystane dla zaproszenia członków reprezentacji olimpijskiej na Zamek Królewski na słynną prezydencką herbatkę. Sport trafił na salony prezydenckie i na nich już pozostał.

Prezydent Mościcki coraz częściej przyjmował znanych sportowców, szczególnie tych, którzy osiągali wybitne wyniki na arenie międzynarodowej. Przyjęcie w 1933 na audiencji, złotej medalistki olimpijskiej Stanisławy Walasiewicz, było jednocześnie ukłonem w stronę środowisk polonijnych, dla pozyskania których zorganizowano w Warszawie sportowe igrzyska polonijne.

Wspierała w tych działaniach Prezydenta, jego żona Michalina, aktywnie udzielająca się działająca w wielu inicjatywach społecznych. M. in. w 1928 r. uczestniczyła w uroczystościach XV-lecia działalności Warszawskiego Klubu Wioślarek, pierwszego powstałego sportowego kobiecego klubu na ziemiach polskich.

Prezydent często bywał na zawodach sportowych, dyscyplin które miały charakter elitarny, przyciągały na widownię znane postacie życia społecznego i gospodarczego, korpus dyplomatyczny i zapewniały duży rozgłos dzięki obecności drużyn zagranicznych. Loża prezydencka na trybunach stadionów sportowych stawała się miejscem spotkań towarzyskich i dyplomatycznych. Szczególnie często bywał na zawodach hippicznych na hipodromie w Łazienkach, strzeleckich, lotniczych i tenisa ziemnego. Fundował puchary i nagrody, które osobiści wręczał zwycięzcom. W październiku 1934 roku na mecz tenisowy Polska- Francja, przybył z nowo poślubioną Marią Nagórną, przypuszczalnie aby przestawić ją szerszej publiczności w celu osłabienia nieprzychylnych mu plotek, jakie wywołało małżeństwo z młodszą o 29 lat, osobistą sekretarką zmarłej pierwszej żony.

W siedzibie prezydenta często gościli działacze sportowi, składali hołdy, ofiarowali prezenty i honorowe tytuły, prosili o objęcie protektoratem imprez sportowych. Prezydent chętnie na te petycje przystawał, obejmując wiele imprez sportowych protektoratem, a szczególnie często fundował puchary i nagrody honorowe dla zwycięzców widowisk sportowych. Autorytetem swego urzędu Mościcki podnosił rangę wydarzeń sportowych, nobilitował dziedzinę, która była w społeczeństwie nadal nie doceniana. Nawet najmniejszy przejaw aktywności Mościckiego na gruncie sportu był natychmiast odnotowywany przez prasę codzienna sympatyzującą z sanacją oraz prasę sportową⁵.

Najbliższe jego sercu były sporty wodne, a szczególnie żeglarstwo, które uważał za ważną część jego działalności edukacyjnej na rzecz promowania zagospodarowania wybrzeża morskiego i wychowania dla tego celu społeczeństwa. Najlepiej czuł się wśród członków Yacht Klubu Polskiego, którego członkami byli przedstawiciele rodowej arystokracji, oficerowie, wysocy urzędnicy państwowi i samorządowi oraz osoby wywodzące się elit finansowych, sprzyjające rządom sanacji. Ta sympatia była odwzajemniana. Otrzymał tytuł honorowego komandora Yacht Klubu Polskiego. Co rocznie zjawiał się na wciągnięciu flagi na maszt w siedzibie klubu, czyli na otwarciu sezonu żeglarskiego⁶.

Akt ten miał charakter bardzo uroczysty, a sam Prezydent występował w stroju klubowym otoczony świtą zamkową i przedstawicielami rządu. Szczególnie uroczyście obchodzono warszawskim w YKP „Święto Morza” 27-28 czerwca 1933 roku.

Ignacy Mościcki po przyjęciu defilady łodzi na Wiśle wygłosił z tej okazji przemówienie o ważności wybrzeża morskiego dla trwałości państwa i jego gospodarki. W przemówieniu zwrócił się do przedstawicieli sportów wodnych tymi słowami: Ten wielki korowód statków, łodzi, kajaków i żaglówek, który widziałem wczoraj na Wiśle, świadczy, że zrobiliśmy w tej dziedzinie wielkie postępy w ciągu kilkunastu lat ostatnich, że rozumiemy zadania, jakie nas czekają na morzu i że planowo i masowo sposobiliśmy się do nich. Komentarz do tych słów wpływowego miesięcznika „Sport Wodny” był jednoznaczny. Nikt teraz po tych słowach Prezydenta – według przekonania redakcji - nie może sobie pozwolić na lekceważenie osób uprawiających sporty wodne i podważać ich rolę w wielkim patriotycznym zadaniu przygotowania dla Polski nowego typu ludzi, … którzy zapewnią ojczyźnie szersze horyzonty rozwoju⁷ . Komentarz odsłania, utrwalone wówczas przekonanie środowisk sportowych, że społeczeństwo nadal niedostatecznie akceptuje tę dziedzinę.

Zimą prezydent pojawiał się na imprezach narciarskich. W 1933 roku z loży honorowej podziwiał konkurs skoków narciarskich na Krokwi w Zakopanem. Witany był gorąco prze górali i działaczy sportowych. Pikanterii temu wydarzeniu nadaje fakt, ze witał go w loży honorowej Al.Bobkowski, zasłużony prezes Polskiego Związku Narciarskiego, wiceminister komunikacji i twórca państwowego programu budowy podstaw turystyki masowej, na co dzień jego zięć, mieszkający na Zamku Królewskim w Warszawie.

Oprócz Zamku Królewskiego Prezydent miał do dyspozycji Pałac na Wodzie w warszawskich Łazienkach, Zamek Wawelski, Wihelmiński „Burg” w Poznaniu oraz skromniejsze pałacyki w Spale, Wiśle, Białowieży i Racocie. Szczególnie przypadł Mościckiemu spalski pałacyk myśliwski rosyjskich monarchów. Tutaj przyjmował gości, dyplomatów i dostojników w kraju i zza granicy, wydawał przyjęcia, urządzał bale, kawalkady, kuligi i polowania. Jednak w społecznej świadomości Spała wiązała się z miejscem organizowania w okresie letnim masowych imprez i wieców.⁸

Wielkim nakładem organizowano w Spale słynne dożynki. Miały one stanowić dowód lojalności wsi wobec nowej władzy państwowej, a samą wieś związać emocjonalnie z przedstawicielami reżimu. Pierwsze odbyły się 28 sierpnia 1927 r. Na uroczystości dożynkowe przyjeżdżały delegacje poszczególnych ziem i dzielnic złożyć hołd Prezydentowi. Przez Spałę w tych dniach przesuwały się barwne korowody uczestników ubranych w stroje ludowe przy dźwiękach orkiestr i kapel ludowych, pozostawiając niezapomniane wrażenia⁹. Dożynki stanowiły uroczystość i widowisko nieznane dotąd w Polsce, szczególnie ze względu na liczbę uczestników¹⁰. W przerwach między pochodami i wspólnymi posiłkami odbywały zawody sportowe młodzieży wiejskiej należącej do Centralnego Związku Młodzieży Wiejskiej, ZMW RP „Wici”, Związku Młodzieży Ludowej, Małopolskiego Związku Młodzieży, Związek Osadników Wojskowych i spółdzielni handlowo-rolniczych. Były to zawody w trójboju lekkoatletycznym, w grach sportowych, pokazy gimnastyczne i sztafety kolarskie czy konkursy strzeleckie¹¹. Poziom sportowy ich był niski, ponieważ sport w środowiskach wiejskich dopiero raczkował, ale dla tej młodzieży był wydarzeniem doniosłym dającym szansę na rywalizację z młodzieżą innych regionów, na co poza dożynkami nie było jej stać.

Dużym wydarzeniem politycznym i wielką manifestacją młodzieży mającą w zamiarze organizatorów wspierać obóz sanacji, były święta przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego w Spale organizowane od 1928 roku. Przysposobienie wojskowe młodzieży dotyczyło całej młodzieży od 11 roku do 16 roku życia jak i pracowników zatrudnionych w zakładach użyteczności publicznej i w przedsiębiorstwach państwowych. Wprawdzie szkolenie było dobrowolne, ale działał tu nieformalny przymus, specjalnie po wprowadzeniu hufców szkolnych pw jako części programu szkolnego. Program szkolenia był oparty w głównej mierze na wychowaniu fizycznym dostosowanym odpowiednio do poszczególnych grup wiekowych oraz ściśle powiązanych z nim wychowaniem obywatelskim¹². Spale przypadła rola areny na której można by było pokazać efekty programu wychowania młodzieży przyjętego przez władze sanacyjne przy silnym sprzeciwie opozycji przeciwko łączeniu przysposobienia wojskowego z wychowaniem fizycznym.

Pomysłodawcą i organizatorem tych manifestacji było Dowództwo Okręgu Korpusu IV z siedzibą w Łodzi, Okregowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz wojewoda łódzki. Na potrzeby tej imprezy w 1928 r. w Spale otwarto pierwszy obiekt sportowy – stadion na 10 tys. widzów. Pierwsze manifestacje miały charakter regionalny. Z terenu województwa łódzkiego, rekrutowały się hufce i odziały pw, kluby sportowe, oddziały wojskowe, organizacje Związku „Strzelca”. Były to pierwsze publiczne występy oddziałów przysposobienia wojskowego i pozytywna ich ocena spowodowała, że wprowadzono je powszechnie w całej Polsce. Tradycyjnie odbywały się w drugiej połowie czerwca.¹³

W roku 1930 roku manifestacja w ramach święta pw i wf nabrala charakteru ogólnopolskiego. Trwała trzy dni i przez organizowane w tych dniach imprezy przewinęło się ok. 15 tys. osób. Jej rozmach zapewne był podyktowany zbliżającymi się wyborami tzw. brzeskimi. Pierwszy dzień był miejscem defilad, manifestacji sportu młodzieży szkolnej. W pokazie gimnastycznym młodzieży szkół podstawowych brało udział 2500 tys. uczniów ubranych w stroje ludowe, a w pokazie szkół średnich 500 uczniów. W drugim dniu odbyła się defilada na stadionie oddziałów pw przed Prezydentem, a po południu zawody w dyscyplinach wojskowych. W trzecim dniu przed południem przeprowadzono manewry wojskowe po obu brzegach Pilicy, a po południu zawody sportowe oraz strzeleckie. W manifestacjach centralną postacią była osoba Prezydenta. Odbierał defilady, wręczał nagrody i dyplomy zwycięzcom sportowego współzawodnictwa, był adresatem powszechnych wyrazów uwielbienia. Okrzykom pod jego adresem „Niech żyje” nie było końca. Stadion nie tylko był miejscem defilad i zawodów ale również organizowano na nim msze polowe dla uczestników, w których uczestniczył sam Prezydent¹⁴. W roku następnym podniesiono atrakcyjność imprezy sprowadzając na zawody sportowe słynnego długodystansowca S. Pietkiewicza, sztafety sprinterskie AZS Warszawa, pokazy gimnastyczne studentów CIWF z Bielan, walki szermiercze oraz inne znane postacie sportu polskiego¹⁵.

W terminach czerwcowych organizowano również manifestacje sportu robotniczego, w których uczestniczyły przede wszystkim sportowe kluby fabryczne. Uczestniczyły również robotnicze kluby sportowe popierające działalność prosanacyjną warszawskiego działacza socjalistycznego Rajmunda Jaworowskiego, który utworzył grupę rozłamową PPS dawna Frakcja Rewolucyjna.¹⁶ Spektakularnym przejawem rozłamu w ruchu socjalistycznym był przyjazd w 1930 r. kolarzy RKS „Świt” pracowników gazowni warszawskiej z adresem hołdowniczym dla Prezydenta. Adres został wręczony publicznie Prezydentowi podczas defilady sportowców¹⁷. Kopia tego adresu znajduje się w Archiwum warszawskiej gazowni, na której znajdują się podpisy ok. 20 sportowych klubów robotniczych Warszawy zwolenników polityki Rajmunda Jaworowskiego. Wydarzenie to zostało ocenione przez prosanacyjną „Gazetę Polską” jako dowód poparcia dla Prezydenta młodzieży robotniczej Warszawy.

Pojawiały się w Spale robotnicze kluby związane z grupami rozłamowymi Narodowej Patii Robotniczej. Przykładem było złożenie hołdu Prezydentowi przez kolarzy Klubu Sportowego „Orlę” związanego z grupa rozłamową w tej partii. Jednak podstawą tej manifestacji była obecność i udział w rywalizacji sportowej klubów fabryczny z Łodzi. Uczestniczyły takie kluby jak: Sparta, ŁKS, HKS z Łodzi ale i PKP Poznań¹⁸.

Rodzi się pytanie, czy te manifestacyjne wyrazy uznania młodzieży dla Prezydenta na zlotach w Spale, przecież w jakimś stopniu inscenizowane, były autentyczne? Wydaje się, że tak. Warunki życia dla większości społeczeństwa w tamtych latach były trudne, możliwości podróżowania bardzo ograniczone. Spalskie zloty były to pierwsze wielkie imprezy w niepodległej ojczyźnie, na których młodzież czuła się wspaniale, uczestnicząc w zabawie, do tej pory dla większości niedostępnej. Te odczucia musiały się przenosić na gospodarza zlotów, z którego obowiązku wywiązywał się doskonale. Młodzież poszukiwała autorytetów i osoba Prezydenta, jego życiorys patrioty i uczonego, takie warunki spełniała.

Prezydent śledził z trybuny stadionu zawody, wręczał puchary i nagrody i sam od zawodników otrzymywał symboliczne dary¹⁹. Wieczorami chętnie uczestniczył w ogniskach rozpalanych na drugim brzegu Pilicy, gdzie przysłuchiwał się śpiewom młodzieży i prowadził z nimi osobiste rozmowy. Zadaniem tych imprez było pokazanie opinii publicznej poparcia środowisk robotniczych dla polityki obozu rządzącego i przeciwstawić się sportowi robotniczemu ideowo związanemu z Polską Partia Socjalistyczną.

W Spale odbywały się i inne imprezy o dużej wymowie propagandowej Przykładem może służyć zorganizowany po raz pierwszy w maju 1929 r. zjazd gwiaździsty samochodów i motocykli organizowany przez Touring Klub. W 1931 roku Prezydent przyjął defiladę uczestników rajdu Warszawa–Spała-Warszawa na stopniach spalskiego pałacu. W defiladzie przeważały samochody klasy C.W.S. produkcji Państwowych Zakładów Inżynierii i Zakładów Mechanicznych „Ursus”. Sensację wzbudził samochód ciężarowy na podwoziu wyprodukowanym w „Ursusie”. Było to na pewno widowisko miłe sercu Prezydenta, który uważał się za architekta polityki uprzemysłowienia kraju²⁰.

Największa jednak imprezą jaka w tamtych latach odbyła się w Spale, zostawiając nie zatarte wrażenia w pamięci ich uczestników, był III Zlot Związku Harcerstwa Polskiego w dniach 11 – 25 lipca 1935 r. z okazji 25-lecia powstania ruchu skautowego na ziemiach polskich. Przygotowania do zlotu trwały dwa lata i uczestniczyły w nich wszyscy harcerze w kraju²¹.

W ramach przygotowania infrastruktury Spały i okolic do przeprowadzenia tak wielkiej imprezy cały teren zlotu podzielono na 8 podobozów o powierzchni 11 km2 leżących w obrębie letniej rezydencji i po obu brzegach Pilicy. Na tych obszarach leśnych zbudowano obóz. Do obozowiska poprowadzono 3.5 km szosy oraz tory kolejowe z Tomaszowa dla ułatwienia szybkiego dowiezienia uczestników zlotu Na terenie obozu zainstalowano urządzenia wodne, sanitarne, elektryczne, mosty, kładki, postawiono 164 budynki drewniane. Zbudowano 135 studzien „abisynek”, dwie wieże stacyjne, jedną wieżę ciśnień do rozprowadzenia wody po całym obozie, ok. 100 ubikacji większych i mniejszych, 2 mosty o nośności 2 tony, 80 m długości i 3 m szerokości. Warto podkreślić, że w tak wielkich prowadzonych pracach ziemnych wycięto jedynie 5 sosen. Wykonawcą większości tych prac, wykonanych w 90 dni, była 200 osobowa Harcerska Ochotnicza Drużyna Harcerska oraz okoliczni rzemieślnicy i dwa plutony saperów wojskowych pod kierunkiem kilku inżynierów²².

Zlot miał być przeglądem dorobku ideowego i technicznego harcerstwa oraz wymiany doświadczeń wychowawczych. W zlocie wzięło udział 15 tys. harcerzy i 7568 harcerek oraz 460 harcerek i 559 harcerzy polskich z zagranicy. Łącznie ponad 25 tys. uczestników. udział wzięły delegacje z zagranicy: 1138 skautów i 259 skautek ( w tym 512 Węgrów i 318 Czechosłowaków). Przybyli również licznie zaproszeni (560 osób) dawni harcerze pamiętający początki polskiego skautingu.

Zlot w Spale różnił się tym od poprzednich zlotów, że zrezygnowano z zawodów na rzecz obowiązkowych zajęć zwanych harcami. Polegały one na: udziale w biegu harcerskim i dwudniowej wycieczce oraz wykonaniu w czasie biegu harcerskiego pewnych zadań z zakresu pionierki, ratownictwa, łączności i terenoznawstwa. Harcerki wykonywały prace szkoleniowe dla potrzeb uczestników zlotu (obsługa szpitala polowego i warsztatów: szwalni, pralni, laboratorium fotograficznego i radiowego, wystawy plenerowe i przyrodnicze, świetlice; mazowiecka i polesko-wileńska).

Harcerstwo polskie na zlocie zdało wspaniale egzamin udowadniając, że jest w pełni dojrzałą organizacją wychowawczą młodzieży polskiej. Sukces ten był również zasługą Prezydenta J. Mościckiego, który zaprosił harcerzy do Spały, zezwolił na te olbrzymie prace przystosowujące miejscowość i jej okolice do potrzeb zlotu i serdecznie sprawując rolę gospodarza podczas jego trwania.

Dokonanie oceny roli Prezydenta w tworzeniu podstaw polskiego sportu jest bardzo trudne, ze względu na nieliczne znane nam źródła. Można natomiast ocenić dorobek obozu politycznego, który reprezentował. Z jednej strony obóz ten przejął wszystkie stanowiska kierownicze w sporcie polskim sprowadzając społeczny ruch sportowy do kolejnej instancji realizującej politykę rządu. Z drugiej strony, nie prześladował działaczy sportowych z obozu opozycji, jedynie ograniczając ich dostęp do budżetowych środków finansowych przeznaczanych na tą dziedzinę. Działając metodami autokratycznymi, dzięki wytrawnym sanacyjnym znawcom sportu, przeprowadził wielką modernizację wychowania fizycznego i sportu poprzez podniesienie rangi tej dziedziny do jednego z najważniejszych zadań państwa. I w tym zakresie należy uznać wielką rolę jaką odegrał Prezydent Ignacy Mościcki nobilitując sport. Patronując wielu przedsięwzięciom podejmowanych przez sport, podnosił jego rangę w opinii publicznej. Rolę tą wypełniał doskonale. Spała, za jego zgodą i osobistą aktywnością, stała się miejscem pierwszych masowych w Polsce imprez sportowych i turystycznych o charakterze patriotycznym. Rozsławiło to Spałę na tyle, że stała się miejscowością rozpoznawalną dla społeczeństwa. Jednocześnie Spała stała się miejscem, gdzie zbierano doświadczenia w organizacji wielkich masowych imprez sportowych i turystycznych, które realizowano w latach późniejszych.